Spis inwentarza po zmarłym - czym jest i dlaczego warto go sporządzić?

Spis inwentarza po zmarłym jest ważnym krokiem w procesie rozliczania majątku po śmierci bliskiej osoby. To dokument, który zawiera informacje o wszystkich składnikach majątku, włączając w to nieruchomości, ruchomości, konta bankowe, pojazdy oraz przedmioty wartościowe.

Spis inwentarza jest nie tylko pomocny dla procesu spadkowego, ale także dla zabezpieczenia praw dziedziców oraz uniknięcia sporów o dziedziczenie. Postępowanie w sprawie sporządzenia spisu inwentarza prowadzi się celem ustalenia całego majątku spadkowego i jego wartości.

Celem spisu inwentarza jest ustalenie zakresu odpowiedzialności osobistej spadkobierców za długi spadkowe oraz zabezpieczenie składników majątku przed utratą.  Spis inwentarza należy sporządzić w przypadku nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Ustalona przez komornika czysta wartość spadku stanowi górną granicę odpowiedzialności za długi pozostawione przez zmarłego.

Jak sporządzić spis inwentarza po zmarłym?

Postępowanie w sprawie sporządzenia spisu inwentarza może być zainicjowane:

a) na wniosek tego, kto uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą, albo wykonawcy testamentu, tymczasowego przedstawiciela lub wierzyciela mającego pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy (art. 637 k.p.c.),

b) poleceniem sądu, który wydał z urzędu postanowienie o spisie inwentarza (art. 638(2) § 1 k.p.c.).

Wobec powyższego komornik dokonuje spis inwentarza na polecenie sądu, w postępowaniu sądowym inicjowanym przez wnioskodawcę, albo na bezpośredni wniosek złożony przez osobę zainteresowaną jaki majątek (aktywa i pasywa) pozostawił zmarły, po którym może dziedziczyć. Aby uprawdopodobnić swój interes, przykładowo, do wniosku należy załączyć odpis aktu zgonu spadkodawcy oraz wykazać, że jest się w kręgu spadkobierców (np. załączając swój akt urodzenia z którego wynika, że jest się dzieckiem zmarłego lub aktu ślubu aby wykazać, że było się małżonkiem zmarłego). 

Po złożeniu wniosku bezpośrednio do komornika, przystępuje on niezwłocznie do sporządzenia spisu inwentarza i zawiadamia o tym sąd spadku, który wydaje postanowienie w przedmiocie sporządzenia spisu inwentarza. Jeżeli sąd oddali albo odrzuci wniosek złożony do komornika, albo umorzy postępowanie, spis sporządzony przez komornika rodzi takie same skutki jak złożenie wykazu inwentarza.

Jak napisać wniosek o sporządzenie spisu inwentarza?

Przykładowy wniosek o dokonanie spisu inwentarza można znaleźć w zakładce dla stron (TUTAJ).

We wniosku o sporządzenie spisu inwentarza należy wskazać imię i nazwisko spadkodawcy, datę jego śmierci, numer PESEL, jeżeli został mu nadany, oraz ostatni adres zamieszkania. Należy także wskazać znanych uczestników postępowania wraz z podaniem ich adresów zamieszkania. Jeżeli znany jest nam majątek (ruchomości, nieruchomości, ale też długi) jaki pozostawił zmarły można wskazać je już na tym etapie.

Wniosek składa się do komornika, w którego rewirze zmarły miał ostatni adres zamieszkania. Właściwość miejscowa Komornika Sądowego Mateusza Pernacha, można znaleźć TUTAJ.

Jaki jest koszt sporządzenia spisu inwentarza przez komornika?

Zgodnie z art. 40 ustawy o kosztach komorniczych z dnia 28 lutego 2018 r. opłata stała za o sporządzenie spisu inwentarza masy spadku po zmarłym wynosi 400 złotych. Przedmiotowa opłata powinna zostać uiszczona wraz z wnioskiem o dokonanie czynności. Poza przedmiotową opłatą komornik zobowiązany jest również wezwać wnioskodawcę do uiszczenia zaliczki na wydatki gotówkowe, które powstaną przy dokonywaniu czynności (art. 7 ust. 1 ustawy o kosztach komorniczych z dnia 28 lutego 2018 r.). Wydatki te mogą być różne w zależności od majątku jaki pozostawił zmarły i może wynosić od kilkuset złotych (gdy zmarły nie pozostawił majątku ruchomego i nieruchomego) do kilku tysięcy złotych (jeżeli zmarły pozostawił nieruchomości, które muszą zostać wycenione przez biegłego sądowego).

Treść spisu inwentarza

W spisie inwentarza komornik zamieszcza przedmioty należące do spadku i przedmioty zapisów windykacyjnych, z zaznaczeniem wartości każdego z tych przedmiotów, oraz długi spadkowe ze wskazaniem wysokości każdego z nich.
Wartość przedmiotów należących do spadku i przedmiotów zapisów windykacyjnych komornik ustala według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a wysokość długów spadkowych - według stanu z chwili otwarcia spadku. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.
Komornik z urzędu ustala i zamieszcza w spisie inwentarza przedmioty należące do spadku, przedmioty zapisów windykacyjnych oraz długi spadkowe. W spisie inwentarza komornik wykazuje też wartość stanu czynnego spadku z uwzględnieniem wartości rzeczy i praw spornych. Po wykonaniu postanowienia o sporządzeniu spisu inwentarza komornik przesyła akta sądowi spadku.